Powstała w roku 1925 Państwowa Rada Ochrony Przyrody przyjeła do swego programu działania między innymi utworzenie na Babiej Górze parku narodowego. Wśród pierwszych propagatorów tej idei był krajoznawca , autor wydanego w roku 1914 "Przewodnika po Beskidach Zachodnich", Kazimierz Sosnowski, który napisał w 1923 roku w "Wierchach" artykuł wzywający do utworzenia na Babiej Górze "terenu chronionego". Wszakże realny program utworzenia parku był autorstwa młodego geografa Władysława Midowicza, bibliotekarza Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie , a następnie kierownika schroniska na "Markowych Szczawinach". W roku 1928 PROP stworzyła program organizacji pogranicznych parków narodowych, a do jego realizacji powołany został prof. Walery Goetel. Z jego incjatywy X Zjazd PROP uchwalił w roku 1929 wniosek o określeniu i zabezpieczeniu terenów przyszłego Babiogórskiego Parku Narodowego . Uchwałą Walnego Zgromadzenia Polskiej Akademii Umiejętności podjętą 22 marca 1933 roku , utworzono Babiogórski Park Narodowy o powierzchni 1046 ha. Jednak doniosła uchwała PAU miała jedynie wartość moralną, pomimo utworzenia terenu chronionego na Babiej Górze jej lasom i całej przyrodzie groziło nadal zniszczenie z powodu prowadzonej na tym terenie normalnej gospodarki leśnej, również w oddziałach lasu szczególnie cennych ze stanowiska ochrony przyrody. Stan taki trwał do II wojny światowej, a w okresie niemieckiej okupacji lasy babiogórskie stały się terenem nadmiernej eksploatacji. Myśl o utworzeniu parku narodowego na Babiej Górze odrodziła się po zakończeniu działań wojennych. Już w 1945, działacz społeczny i kulturalny, Jerzy Muszyński zwrócił się do powołanej ponownie PROP z apelem o odnowienie ustawy utworzenia na Babiej Górze parku narodowego. Park Babiogórski powstał z terenów wyłączonych z ówczesnych Nadleśnictw Państwowych Zawoja i Orawa. W skład BPN weszło łącznie 1703,70 ha .
W 1955 r. rozpoczął się okres organizowania Zarządu Parku. Na funkcję pierwszego dyrektora powołany został przez Ministra Zygmunt Siklucki .
Stanął on przed palącym zadaniem budowy siedziby. W 1957r. Zarząd Parku przejął od Prezydium PRN w Suchej Beskidzkiej w zarząd i użytkowanie nieruchomość w Zawoi-Składy, gdzie po dokonaniu remontu wygospodarowano jedno pomieszczenie na mieszkanie. W rok póżniej przejęto od Huty Szkła "Szczakowa" dom "Lubliniczanka" w Zawoi-Barańcowej. Dzięki kredytowi inwestycyjnemu wybudowano jeszcze inne obiekty na terenie Parku. Dziś BPN obejmuje łącznie 1734 ha. 61 % powierzchni parku zajmują rezerwaty ścisłe, w których skład wchodzą: fragmenty drzewostanów dolnoreglowych, bór świerkowy regla górnego, piętro kosodrzewiny i piętro hal. Ścisła ochrona tych terenów zmierza do zachowania w stanie naturalnym całości przyrody i dlatego wszelka działalność człowieka oraz użytkowanie gospodarcze są tu zabronione.
Tereny BPN obejmują jeden główny kompleks , który otoczony jest pasmem lasów państwowych, i pięć małych powierzchni oddalonych 2-5 km od zasadniczego kompleksu. Park objęty jest jednym obwodem chronionym w którym powierzone prace spełnia leśniczy przy pomocy podporządkowanych mu strażników. Obwód Ochronny Szczyty podzielony został na cztery obwody: Orawa - na stoku południowym Babiej Góry oraz Krowiarki, Izdebczyska i Jałowiecki - leżące na stoku północnej Babiej.
Ponieważ wśród rozlicznych zadań jakie mają spełniać parki narodowe, wiodąca rola przypada zazwyczaj nauce i dydaktyce, przeto i w BPN nie dzieje się inaczej. Sprawiła to sama Babia Góra będąca górą "modelową" dla śledzenia zjawisk zachodzących na niej w naturalnych warunkach przyrodniczych. Potwierdziły to zresztą od ponad 170 lat, liczne prowadzone w tym masywie górskim badania. Teren BPN wykorzystywany jest do prac realizowanych przez różne placówki naukowo - badawcze, jak i przez pracowników Parku. Ekspozycja muzealna została udostępniona zwiedzającym 20 lipca 1962r. Część wystawowa muzeum obejmuje powierzchnię 160 m.kw. W 5 pomieszczeniach zebrano informację dotyczące: świata roślinnego i zwierzęcego tej okolicy, odkrywców Babiej Góry, środowiska geograficznego regionu babiogórskiego, ważniejszych parków narodowych świata i parków narodowych w Polsce. Uzupełnieniem ekspozycji muzealnej jest ogród roślin babiogórskich. Znajduje się on obok siedziby Dyrekcji Parku.
Gromadzenie księgozbioru rozpoczęto od chwili organizowania muzeum. Jest on z każdym rokiem powiększany drogą zakupów i wymiany z placówkami naukowo-badawczymi. Biblioteka BPN liczy kilka tys. Pozycji w tym książki, czasopisma w woluminach i zbiory kartograficzne. Gromadzone są w niej również mikrofilmy, fotokopie dokumentów i fotografie. Posiada ona katalog autorski i tematyczny. W bibliotece zbierane są publikacje dotyczące Babiej Góry i Beskidów Zachodnich, zagadnień ochrony środowiska oraz leśnictwa. Wszystkie ważniejsze wydarzenia jakie mają miejsce w Parku i otoczeniu Babiej Góry, odnotowane są w Kronice. Przez tereny BPN wiedzie 31 km znakowanych szlaków turystycznych, w tym 27 km letnich i 4 km zimowych.
Do światowych Rezerwatów Biosfery, jako pierwszy z górskich parków narodowych w Polsce, włączony został Babiogórski Park Narodowy przez organizację UNESCO w 1977 roku. BPN zaliczony został tym samym do swego rodzaju banku wzorcowych środowisk przyrodniczych reprezentatywnych dla poszczególnych regionów kuli ziemskiej, którego stworzeniu służy budowana przez UNESCO, od 1976 roku sieć światowych rezerwatów biosfery.
Babia Góra jest od lat w polu zainteresowania przyszłych biologów, geografów, leśników, zoologów, etnografów, socjologów, ekonomistów, i językoznawców czy historyków sztuki. Odbywają oni na jej obszarze praktyki studenckie oraz zbierają materiały do prac magisterskich i innych opracowań.
Babiogórską faunę reprezentuje przeszło 2600 gatunków. Charakterystyczna jest tu obecność szeregu gatunków wysokogórskich; ich występowanie spowodowało wyodrębnienie Pasma Babiogórskiego jako podrejonu wysoko beskidzkiego. Do kręgowców należy tu ponad 170 gatunków zwierząt. Na faunę bezkręgowców składa się 2440 gatunków. Niektóre spośród żyjących na Babiej Górze wysoko górskich gatunków zwierząt bezkręgowych nie występują nawet w Tatrach.
Spośród ssaków spotkać można w Paśmie Babiogórskim jelenie, sarny, lisy, zające, dziki, do rzadkich należą rysie, borsuki i wydry. Przypuszczalnie na stałe osiedliły się w leśnych odstępach masywu niedżwiedzie brunatne. Niekiedy w rejonie pasma pojawiają się wilki. Najliczniejszą grupę ssaków stanowią gryzonie. Występują też w Paśmie Babiogórskim 2 gatunki nietoperzy. Spośród ptaków w rejonie pasma występują: jastrząb gołębiarz, krogulec, puszczyk, sowa uszata, myszołów zwyczajny, kilka gatunków dzięciołow i sikor, jaskółki, pokrzewki, płochacze, pliszki, drozdy i inne. Do rzadko spotykanych ptaków na terenie Parku należy orzeł przedni i puchacz. Gady żyjące w paśmie to 3 gatunki jaszczurki, żmija zygzakowata oraz gniewosz plamisty. Spośród płazów występują m.in. 2 gatunki traszek, salamandra plamista, kumak górski, ropucha szara oraz żaba trawna. Ryby to głównie pstrąg potokowy, głowacz pręgopłetwy i szczebla potokowa. Wśród zwierząt bezkręgowych najliczniejsze są chrząszcze.
Wykorzystano fragmenty pracy zbiorowej pod redakcją J.Stroki pt. "Gdy do tej Babiej Góry przyjdziesz..." i Z.Ficka "Babia Góra".
Więcej informacji na stronie autorskiej
BABIOGÓRSKIEGO PARKU NARODOWEGO.
Inne strony WWW z informacjami o BPN i Rejonie Babiej Góry: